Studentja e panjohur
Dritanit menjëherë iu bë se e kishte parë diku atë vajzë,
të cilën po e shihte tani në fotografi, por kjo kishte ndodhur vetëm një herë
dhe gjithçka tani i dukej si në ëndërr. Aty për aty solli nëpër mend shumë
vajza studente, që i kishte rënë rasti t’i njihte në qytezën studentore. Në
kujtesë sakaq i ndriçoi kujtimi i atij takimi të rastësishëm në një mbasdite
vjeshte, të cilën ai do ta kishte harruar me kohë, po të mos ishte tërhequr aq
shumë nga përballja me këtë vajzë të re, me shtat mesatar, flokë të drejtë me
ngjyrë të verdhë e me ca sy të kaltër që s’të dilnin lehtë nga mendja.
Asaj dite vasha kishte veshur një palë xhinse të reja blu
dhe një pulovër të bardhë që i rrinin si s’ka më mirë e i jepnin aq freski
gjithë qenies së saj, saqë djaloshi pat shtangur si rrallëherë me ndonjë femër
tjetër, duke e soditur gjithë adhurim.
Teksa këmbeheshin, ashtu si dy kalimtarë të huaj e të
rastësishëm, në një nga rrugët e përbaltura të qytezës, ai s’ia ndau sytë, por
ajo që e mrekulloi më shumë studentin e ri qe se edhe vasha nuk e kaloi
shtangimin e tij me mospërfillje. Kur u ndodhën fare pranë njëri-tjetrit, ajo i
dhuroi një buzëqeshje të lehtë, si ta falënderonte për interesimin e tij naiv.
Disa ditë mbas kësaj ndodhie të vockël, djaloshi ende e
kërkonte me sy vajzën midis turmave studentore, por nuk e pa më. Nuk e mori
vesh asnjëherë prej nga kishte ardhur e çfarë studionte dhe as dinte si të
pyeste e kë të pyeste. Tevona filloi të mos mendonte më për të, prandaj kur pa
fotografinë që ia solli e ëma, u mahnit ngase zbuloi se ajo ishte dhe se edhe
në atë fotografi mbante veshur pikërisht po ato rroba me të cilat ai e kishte
parë për herë të parë dhe të fundit, përpara tetë muajsh, atë pasdite të
ngrysur nëntori.
Në ato çaste, kur i vunë përpara fotografinë, studenti
sapo kishte ardhur direkt e nga rruga, përmes vapës së drekës, zhurmave e
pluhurit që mbipahiste çdo gjë, por me ta mbledhur veten, kuptoi se ishte ende
nën vështrimin kurioz të grave që prisnin përgjigje. Pohoi gjithë shkujdesje se
diku e kishte parë, shtatë apo tetë muaj më përpara, s’i kujtohej fort saktë, u
tha se e dinte që ishte studente, por theksoi se kishte kohë që s’i kishte rënë
në sy gjëkundi.
Atë çast të sëmurat shikuan njëra-tjetrën të akulluara,
ndërsa studenti vazhdonte ende t’iu buzëqeshte gjithë shkujdesje, pa kuptuar
kurrgjë prej gjëje nga kjo botë.
- Po nga e more? - iu drejtua ai të ëmës.
- Është vajza e kësaj gruaje, - sqaroi e ëma dhe e
prezantoi të birin më hollësisht me një grua rreth të dyzetave, që rrinte si e
ngurosur, por që për sytë ende moskokëqarës të djaloshit, s’përbënte ndonjë
shenjë për të kuptuar aq thellë furtunën e saj të zemrës.
Atëherë ai i drejtoi gruas një breshëri pyetjesh të
kësobotshme, si; çfarë studionte vajza, çfarë viti ndiqte e si quhej, por
gruaja s’i duroi dot këto; në vend që të përgjigjej krisi e iku përjashta e
llahtarisur.
Dritani, i çuditur u kthye nga e ëma e tij dhe pa se edhe ajo i kishte sytë
të përlotur.
- Çfarë po ndodh kështu? - pyeti ai me gjysëm zëri.
- Ti e shkatërrove fare, - ia ktheu e ëma.
- Si? E shkatërrova?! Po unë, çfarë bëra?
- Ajo vajza e fotografisë nuk jeton më.
Kur dëgjoi këtë njoftim, studentit i ngriu buzëqeshja
shfajsuese në buzë. Gjithë qenia e tij u drodh nga tronditja që e pushtoi dhe
instinktivisht pa përsëri fotografinë, ku gjithë pamja që shihte i kujtonte atë
ditë të largët vjeshte. Pastaj u ul në cep të një krevati dhe zuri e po
mendonte i pezmatuar për të papriturat e pafundme të kësaj bote, ku vdekja të
gjuaka fshehurazi shteg më shteg.
E ëma e sqaroi se vajza quhej Fatbardha. Kishte qenë
studente e vitit të dytë, si dhe ai. Kishte studiuar për gazetari. Pastaj ajo
doli të qetësonte gruan, e cila ishte tronditur nga takimi me këtë
bashkëmoshatar të vajzës së saj të vdekur, i cili jo vetëm kaq, por ishte edhe
ai student njëlloj si ajo dhe madje në vitin e dytë.
Atë ditë të fillimkorrikut, aty nga ora nëntë e
paradites, pas një vizite të gjatë e të imtësishme, e cila pati zgjatur plot dy
ditë, Dritani pati shtruar nënën e tij në këtë pavion të spitalit onkologjik.
Teksa ngjiste shkallët për në katin e tretë, dhoma me numër pesë, ku e kishin
caktuar të paraqitej, atij as që do t’i shkonte nëpër mend se nënën e tij do ta
priste për të ndarë bashkë me të të njëjtën dhomë, një grua fatkeqe së cilës i
kishte vdekur vajza studente.
Në mëngjes, kur u panë për herë të parë, vetëm sa e
përshëndeti gruan e panjohur dhe i brengosur siç qe nga të sorollaturit e gjatë
nëpër klinika e korridore e, nga amsimi i gjithë atij mjerimi që buronte prej
spitalit, për momentin ai nuk shfaqi asnjë dëshirë që të njihej me të. I
ndihmoi të ëmës që të rregullonte krevatin dhe të sistemonte plaçkat, mandej u
la lamtumirën grave dhe u nis për në fakultet, duke premtuar se do të kthehej
përsëri mbasdite, aty nga ora dy.
Gjatë kësaj kohe gratë qenë njohur me jetën e njëra-tjetrës
dhe fatkeqësitë, përafërsisht të ngjashme që kishin kaluar në jetë, i kishin
solidarizuar bashkë. Ato ia kishin hapur zemrën shoqja-shoqes pa rezerva dhe
shenjë e këtij mirëkuptimi të thellë qenë lotët e nënës së tij pak më parë.
S’vonuan dhe ato u kthyen të dyja në dhomë, disi më të
kthjelluara. Gruaja, ndonëse dukej në mesomoshë, tregonte ende gjurmët e një
bukurie të pashoqe që kishte patur dikur, jo larg në rininë e saj. I buzëqeshi
studentit sikur s’qe më ajo e para, që kishte ikur pak më parë si e llahtarisur
nga pyetjet e tij naive, madje mori një karrige dhe iu ul pranë, plot
familjaritet, veç ndenji përzishëm, si gjithmonë, me duar të bashkuara mbi
prehër, kokëulur e me një pamje krejt fatkeqe.
Në momente të tilla aq të rëndësishme e të paharrueshme,
njeriut i fiksohen në kujtesë një për një të gjitha detajet e mundshme të
situatës së papërsëritshme ku ndodhet, të cilën ai e ndjen me të gjitha
shqisat. Ashtu edhe studenti e ndjeu thellë atë moment; varfërinë e dhomës
spitalore ku kushedi sa jetë ishin dergjur me shpresën e përtëritjes, apo mbase
edhe qenë shuar përfundimisht duke i lënë lamtumirën kësaj jete; dritaren e
hapur me rrjetën e insekteve fluturakë ku nderej ajri i palëvizur i një
pasdrekeje përvëluese korriku, pikëllimin njerëzor të atyre krijesave që ishin
brenda në dhomë dhe sidomos praninë ajrore të një qenieje të padukshme, e cila
kishte vendosur në dhomë pushtetin e vet të heshtjes, sepse që të tre e ndjenin
praninë e saj.
- Po, si ndodhi? - e theu heshtjen studenti.
- U vra, - tha gruaja. - U vra në një aksident rrugor.
- Kur? Në ç’vend? - pyeti prapë ai.
Gruaja, megjithëse e priste një fillim të tillë bisede,
në fillim u zu ngushtë meqenëse i duhej për t’ia hyrë edhe njëherë nga fillimi
rrëfimit të asaj historie të dhimbshme, kafshoi buzët, mbylli qepallat fort dhe
shtërngoi grushtet për një çast, por mandej e mblodhi veten dhe i rrëfeu si
birit të saj gjithë ç’dinte ajo për orët e fundit të së bijës.
- Fatbardhën e pata vajzë të vetme, - tha gruaja. -
Fëmija e parë. Këtë vit po vazhdonte vitin e dytë të gazetarisë në Tiranë. Me
njëzet e shtatë mars kishte ditëlindjen. Unë, për ta pasur pranë në
njëzetvjetorin e saj të lindjes, e mora dy ditë më përpara në telefon dhe i
kërkova që të vinte në shtëpi. Donim ta festonim të gjithë bashkë edhe këtë
përvjetor. Si nëna për vajzën që e ka vajzë dëshiri. Dhe ajo s’ishte vajzë
dosido. Kurrë nuk ma prishte qejfin. Ishte tip e qetë. Mua dhe babanë e saj, që
s’na deshi as Zoti vetë, na donte pamasë. Ndaj erdhi. Mbasditen e së premtes, mbasi
kishte marrë tre orët e para të leksioneve, qe nisur nga Tirana drejt qytetit
tonë verior dhe mbërriti në shtëpi aty nga mbarimi i ditës. Me vete solli
fëshfërimën aromatike të pranverës dhe, kur më përqafoi, më shëmbëlleu bash me
një gonxhe jasemini. ”Rinia bën punën e saj!” - mendova e trullosur nga
mallëngjimi.
Sa për punë të pastërtisë e të rregullit, ime bijë ishte
si bleta; e mbante veten si rrallë shoqet e saj. Një çikë baltë të shikonte mbi
rrobat e veta apo tek ato të vëllezërve, menjëherë i merrte dhe i lante ato
rroba. Edhe po të qe se i duhej të laheshin dy herë a më shumë brenda një dite,
aq herë sa të kishin nevojë ajo i lante dhe s’ia dëgjoje zërin njëherë.
Pastërtinë e rregullin i kishte në gjak.
Kurrë s’kam për ta harruar atë ardhjen e saj të fundit,
në atë perëndim dielli, se si ajo ia behu në oborr e dashur dhe e gëzuar si një
fëmijë.
Në darkë i bëri të gjitha punët vetë, megjithëse e kishte
lodhur udha e gjatë, pastaj i mori pranë vëllezërit e saj më të vegjël dhe i
pyeti për shkollën, ua kontrolloi librat dhe fletotret një për një, palé si i
kishin mbajtur e çfarë vlerësimesh kishin marrë, mandej i detyroi të recitonin
vjershat që kishin mësuar; i qortoi e i deshi siç dinte ajo.
Për orë të tëra, të nesërmen paradite, e papërtuar dhe e
palodhur siç ish, ia hyri dhe i shkundi nga gjumi të tëra skutat e shtëpisë.
Fshiu, lau e rregulloi gjithçka sipas shjes së saj, veprim ky që e bënte
përherë kur vinte në shtëpi dhe që s’ia besonte kurrsesi asnjeriut. Unë i
shoqëroja me sy veprimet e kësaj krijese të re, gjithë freski dhe shëndet e më
rritej zemra nga lumturia.
Mbasdite dolëm të dyja bashkë për të blerë ushqime dhe
për t’i bërë një vizitë një kushërirës sime, së cilës ato ditë i kishte ikur
djali emigrant. Fatbardha vetëm fliste. Gjatë gjithë rrugës s’pushoi njëherë.
Krenohej me mua. Më thoshte kështu shpesh.
Mirëpo, kësaj radhe kishte qenë hera e fundit që do të
dilnim të dyja bashkë. Dhe unë s’e dija ...
Të dielën ajo nuk doli nga shtëpia për asnjë çast. Në
mëngjes, nja dy orë ndenji e kërrusur mbi një libër, të cilin e kishte sjellë
me vete nga Tirana, mandej e la diku mënjanë dhe iu përvesh punëve të
përditshme të shtëpisë.
Atë ditë, ndonëse vajza përpiqej të mos jepej, unë vura
re një hije trishtimi që po e brengoste. Në fakt kjo i ndodhte në çdo
përvjetor, bile ajo më pati folur edhe vetë për këtë gjë para nja dy vjetësh.
Kur dita qe në të mbaruar dhe dielli po i falej
perëndimit, e pashë përsëri në kopësht. Shkonte ngadalë dhe i çikte me
gishtërinj bisqet e reja të gjetheve të kumbullave dhe gonxhet e vogla plot
bardhësi, që s’kishin shpërthyer ende plotësisht.
E shkreta vajzë! Eh, sa e donte jetën!
E kundrova një valë herë nga dritarja hijeshinë që i
kishte dhënë ajo peisazhit, por nuk ia thashë.
U largova në heshtje nga dritarja dhe u mbështeta në mur
e tronditur seriozisht, nga tërë ajo krenari dhe ai gëzim që më kishte falur
pamja e sime bije në lule të rinisë.
Në darkë u mblodhëm të gjithë dhe i shkuam në dhomën e
saj, ku qe mbyllur e po lexonte. Unë, burri im dhe dy djemtë tanë të vegjël, i
kishim sjellë si zakonisht në përvjetorët e saj nga një dhuratë të vogël. Ajo
ngriti kokën menjëherë sa na pa dhe e kuptoi shkakun e vizitës sonë të
zhurmshme.
- Shpresoj të mos jeni shpenzuar shumë, - tha gjithë
humor.
Vërtetë ne s’patëm bërë kushedi ndonjë shpenzim të madh, por për gjendjen
tonë modeste edhe s’ishte pak. I ati i kishte blerë një zingjir floriri me një
pllakëz të vockël, ku qe shkruar shkronja “F”, e para e emrit të saj. Unë i
kisha blerë një fustan, të cilin ajo s’e veshi kurrë, ndërsa dy vëllezërit e
saj të vegjël i sollën një CD me këngë nga Celline Dyon, kënëtarja që ajo
dëgjonte më shumë gjatë kohës kur lexonte. Na përqafoi të gjithëve dhe sytë iu
përlotën. Ajo prekej shumë kur të tjerët i kushtonin vëmendje.
- Jeni shumë të mirë, - tha ajo me mallëngjim, ndërsa shtërngonte në krahët
e saj sa njërin-tjetrin, si një fëmijë.
Fatbardha qe një krijesë aq e dashur sa unë nuk e di ç’kërkoj tani në këtë
botë, ku ajo s’është më. As vetë nuk e di çfarë ngushëllimi pres, veç vdekjes
të më marrë që ta takoj time bijë atje në botën tjetër. Ajo që e vogël qe një
fëmijë aq e zgjuar dhe e mprehtë në të kuptuar. Kur kishim patur ndonjë zënkë
unë me tim shoq, kishte intuitë të tillë që e nuhaste menjëherë gjendjen midis
nesh dhe s’linte gur pa lëvizur derisa na pajtonte përsëri...
Atë darkë të ditëlindjes së saj, e kaluam vërtetë të
gëzuar. Edhe ajo u kënaq, edhe ne u kënaqëm. Veç gjatë darkës vajza ngjëroi
shumë pak nga ushqimet që qenë shtruar, më shumë dëgjonte e qeshte sesa fliste
vetë. Gjithë qenia e saj rrezatonte maturi.
Të hënën në mëngjes u ngrit pa qejf. Kështu i ndodhte
gjithmonë kur bëhej gati për ndonjë udhëtim të largët. Përpara se të nisej, piu
vetëm një gotë qumësht të ngrohtë, me pak sheqer dhe s’pranoi të vinte gjë
tjetër në gojë.
Atë ditë i duhej të kthehej në Tiranë. U bë gati me
kujdes dhe aty nga ora tetë na la lamtumirën.
Vëllai i saj, tetë vjeç, e shoqëroi të motrën deri në
stacionin e furgonave të qytetit, ndërsa unë me tim shoq shkuam secili në punë
të tij, si çdo të hënë.
S’e kuptoja pse, po gjatë gjithë asaj dite se si
ndihesha… Sikur më ngushtonte diçka në shpirt. Në punë nuk më shijonin shakatë
e shoqeve të rrobaqepësisë dhe mezi po prisja të kthehesha në shtëpi për t’u
prehur pak ndër shtresa.
Mbasdite, pasi kishim mbaruar orarin e punës dhe kthehesha në shtëpi, më
bënë përshtypje rrugët e shkreta të qytetit dhe gjithë ajo heshtje e
pashpjegueshme që nderej gjithandej. Gjatë rrugës u ndesha vetëm me dy
kalimtarë të njohur, të cilët më përshëndetën mpitas e pa më parë në sy.
Nuk e di pse, por nuk më shkoi njëherë nëpër mend se mund
të kishte ndodhur gjithë ai kob. Gjithçka me mendjen time e quajta si të
rastit, ose ngaqë kishte të ngjarë t’i ekzagjeroja gjërat vetë, meqenëse nuk
isha mirë shpirtërisht asaj dite.
Kur mbërrita në shtëpi, po afronte ora pesë. Im shoq ende
nuk ishte kthyer nga puna, ndërsa djemtë tanë të vegjël kishin ndezur
televizorin dhe po luanin në kompjuter ca lojëra që ua kishte sjellë së fundi
Fatbardha. I pyeta menjëherë nëse kishte telefonuar vajza; “Jo” thanë ata dhe
vazhduan lojën e tyre, pa u qederosur. Mua, kur mora vesh se vajza kësaj rradhe
s’kishte telefonuar siç e bënte zakonisht, filluan të më brejnë dyshime se mund
t’i kishte ndodhur ndonjë gjë gjatë rrugës, por pastaj u qetësova përsëri disi,
duke i dhënë të drejtë mendimit se ajo, duke e ditur se unë isha në punë dhe
s’kishte ku të me telefononte, mbase e kishte lënë telefonatën për më vonë.
Ndaj i dhashë vetes karar të prisja dhe ndenja në përgjim të telefonit. Minutat
kishin peshën e orëve, koha kalonte ngadalë, unë bëja si bëja dhe shkoja e bëja
ndonjë rregullim nëpër shtëpi, pastaj kthehesha dhe i mbaja sytë prapë nga
telefoni.
Dikur, vonë aty nga ora gjashtë, një zile e fortë
telefoni e grisi pa mëshirë qetësinë shurdhmemece të dhomës së pritjes dhe mua
gati sa s’më la zemra. Ashtu siç qeshë, me duar të lagura duke larë pjatat në
kuzhinë, vrapova dhe ngrita receptorin.
- Alo. Po hë moj vajzë, shyqyr që u kujtove më në fund, -
gati iu hakërreva.
Nga ana tjetër e receptorit heshtje. Dyshova nëse ishte
shkëputur linja dhe i thirra vajzës në emër, por zëri që erdhi në kufjen time u
prezantua si çuni i sime motre. Ngashërente. “Mbahu teze!” - tha ai. “Fatbardha
na ka lënë. Gjatë rrugës për në Tiranë, pësoi aksident të rëndë dhe sapo ndërroi
jetë.” Kaq arrita të dëgjoja unë, por në fakt edhe s’më duhej tjetër rrufe.
Befas, dritaret e dhomës u frynë e u zmadhuan. Xhamat u
bënë copë e thërrime. Tavani u lakua e u hepua sa majtas-djathtas, pastaj u
shemb përmbi mua.
- Jo, vajza ime nuk ka vdekur, - bërtita dhe përplasa
telefonin e mënxyrshëm, e tronditur për vdekje.
Më kujtohet se fëmijët e lanë lojën e tyre dhe m’u afruan
duke më pyetur për diçka, por unë vetëm bërtisja; “Jo, jo, nuk ka vdekur! Nuk
ka vdekur!”.
Është e pamundur t’i tregoj të gjitha ato që ndodhën më
vonë, gjatë asaj nate. Më kujtohen telefonatat që s’kishin të mbaruar me të
cilat herë merrej im shoq e herë s’iu përgjigjej njeri, mbasi njerëzit s’e
kishin mendjen atje; të njohur e të panjohur qe hynin e dilnin dhe momenti kur
aty nga ora tetë e darkës, atë që në orën tetë të mëngjesit kishte dalë nga
shtëpia dhe që një natë më parë, po në atë dhomë, kishte fikur njëzet qirinj, e
sollën të përgjakur e të pajetë dhe e vendosën mbi një shtrat.
Iu afrova dhe u bëra njësh me të. Flokët e gjatë e të
verdhë i qenë trashur e mpiksur nga gjaku, po ashtu edhe pulovri, ndërsa në
fytyrë m’u duk se nuk kishte ndonjë gërvishtje. E kishte goditur një gur mbrapa
kokës dhe prej andej bashkë me gjakun që s’i kishte pushuar gjatë gjithë rrugës,
që nga vendi i aksidentit e deri në spitalin e qytetit të Lezhës, i kishte ikur
edhe jeta.
Më thanë se furgoni ku udhëtonte ajo, kishte rënë në një
shpat mali, ndërsa në aksident thoshin se qenë vrarë në vend edhe nja dy gra të
tjera. Ndryshe nga ato të mjerat, Fatbardhën e kishin nxjerrë gjallë nga
makina, pa shumë fraktura dhe siç më thanë kohë më vonë, njerëz që kishin
shkuar aty menjëherë pas aksidentit, ajo nuk ankohej se ndjente dhembje, siç
bënin të plagosurit e tjerë që bërtisnin, vetëm thoshte se ishte tepër e
tronditur prejse, kur makina kishte marrë tatëpjetën, ajo kishte qenë duke
dremitur dhe s’kishte parë gjë.
Më thanë se ajo dukej më pak e lënduar nga të gjithë sa
kishin qenë në makinë, madje se kishte ecur vetë me këmbët e veta, pa e ndihmuar
njeri, për nja njëzet metra, që nga vendi ku kishte rënë makina e deri në
xhade.
Atëherë filloi ta ndjente këputjen e përgjithshme, madje
kur pa gjithë atë gjak që po i vrujonte nga diku mbrapa kokës dhe i përhapej në
kurriz, kishte kërkuar me lot në sy ta sillnin tek unë.
Edhe gjatë gjithë rrugës që bënë për ta çuar në spital,
ajo kishte kërkuar vazhdimisht ta
kthenin tek nëna. Më thanë se qante e bërtiste; “Nuk dua të vdes! Më çoni tek
nëna!” - ndërsa makina që i shpinte në spital atë dhe të plagosurit e tjerë,
gati sa s’ra në greminë edhe ajo, nga shpejtësia me të cilën udhëtonte nëpër
ato vende të egra.
Pak pa hyrë në qytetin e Lezhës, më thanë se vajza kishte
rënë në koma, e këputur përfundimisht nga humbja e pazëvendësueshme e gjakut.
Pas kësaj nuk u përmend më...
Kështu pra, biri im; me njëzet e tetë mars, në orën tetë të mëngjesit
Fatbardha u nda me nënën e saj, aty nga ora dhjetë pllakosi fatkeqësia, rreth
orës njëmbëdhjetë vajza qe shtruar pa ndjenja në spitalin e qytetit të Lezhës
dhe dha frymën e fundit në këtë spital të nëmur, aty rreth orës gjashtë të
mbrëmjes, pak më parë se të më telefononte im nip direkt nga spitali për të më
dhënë lajmin e mënxyrshëm.
Këtu, gruaja e mbytur prej ngashërimit e pushoi rrëfimin
e saj të mënxyrshëm. Të dyja gratë dënesnin me flokët lëshuar, ndërsa Dritani
mbeti i heshtur si më parë, vetëmse sytë iu veshën nga një mjegull e lehtë dhe
nëpër atë mjegull iu përhi përsëri pamja e papërsëritshme e asaj mbasditeje
vjeshte, ajo buzëqeshja e pafajshme dhe aq njerëzore e një vajze të panjohur
për të cilën tani ai dinte aq shumë, sa s’kishte për ta harruar më për gjithë
jetën e tij.
Tiranë, 1998
No comments:
Post a Comment